DEDEM KORKUT’UN DUASINDA TÜRK DEVLET ALGISI ÜZERİNE BİR İNCELEME
(A Study on Turkish State Perception in Dedem Korkut's Prayer )

Yazar : Reyyan Özkılıç    
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.0101
Sayı : 11
Sayfa : 351-356
    


Özet

Turks are one of the most deeply rooted civilizations from Central Asia to the present day. The geography they have lived in throughout history, their religious beliefs, their nomadic lifestyle and steppe culture have played an important role in the sacredness of the state organization. The basis of this perception of the state, which is considered sacred by the Turks, is the idea of the domination of the world and the duty of being God's blessed representative on earth. Turks, who traveled to different parts of the world, united around the idea of independence and established states. For this reason, Turkish culture is based on the continuity and independence of the state. Issues related to Turkish culture have been the subject of many studies to date. The Dede Korkut Tales, which tell the political and social lives of Oghuz Turks from different perspectives, are an important source for analyzing the cultural memory of the Turkish nation. Although based on mythological roots, these stories contain many elements belonging to both the pre-Islamic period and the period after the Turks adopted Islam. In our study, the prayer of Dede Korkut, the sage, white-bearded and mentor of the land of Oghuz, is analyzed within the framework of the perception of the state in Turkish culture. At the end of each story, Dede Korkut, who prays for his people to be happy in two worlds with his kopuz, also wants the state to continue its existence forever. In this prayer, which is shaped around the cult of sacred land and water in Turkish culture, the state is considered identical with mountains, trees and water. Blessed mountains symbolize the greatness of the state, rushing water symbolizes the continuity of the state, and shady trees symbolize the strong roots of the state. In this context, as in Dedem Korkut's prayer, it has been determined that the elements of nature and the perception of the state cannot be considered independent of each other.



Anahtar Kelimeler

Dede Korkut, prayer, ground-water cult, Turk culture, state perception



Abstract

Türkler, Orta Asya’dan günümüze kadar gelen en köklü medeniyetlerden birisidir. Tarih boyunca yaşadıkları coğrafya, dini inançları, konar göçer yaşam tarzları ve bozkır kültürü devlet teşkilatının kutsal kabul edilmesinde önemli rol oynamıştır. Türklerde kutsal kabul edilen bu devlet algısının temelinde cihan hâkimiyeti düşüncesi ve Tanrı’nın yeryüzündeki kutlu temsilcisi olma vazifesi yer almaktadır. Dünyanın farklı bölgelerine giden Türkler bağımsızlık mefkûresi etrafında birleşerek devlet kurmuşlardır. Bu nedenle Türk kültüründe devletin devamlılığı ve bağımsızlığı esas alınmıştır. Türk kültürüyle ilgili meseleler bugüne dek pek çok araştırmanın konusu olmuştur. Oğuz Türklerinin siyasal ve sosyal yaşamlarını farklı açılardan anlatan Dede Korkut Hikâyeleri, Türk milletinin kültürel hafızasının incelenmesinde önemli bir kaynaktır. Mitolojik köklere dayanmakla birlikte bu hikâyeler içerisinde hem İslamiyet öncesi döneme hem de Türklerin Müslümanlığı kabul edişinden sonraki döneme ait birçok unsur bulunmaktadır. Çalışmamızda Oğuz yurdunun bilicisi, ak sakallı piri ve akıl hocası Dede Korkut’un duası, Türk kültüründe devlet algısı çerçevesinde incelenmiştir. Her hikâyenin sonunda kopuzuyla halkının iki cihanda mutlu olması için dua eden Dede Korkut aynı zamanda devletin de sonsuza kadar varlığını devam ettirmesini ister. Türk kültüründe kutsal yer-su kültü etrafında şekillenen bu duada devlet, dağ, ağaç ve su ile özdeş kabul edilmiştir. Kutlu dağlar ile devletin büyüklüğü, coşkun akan sular ile devletin sürekliliği, gölgeli ağaçlar ile devletin güçlü köklere sahip olduğu ifade edilmiştir. Bu bağlamda Dedem Korkut’un duasında olduğu gibi doğa unsurları ve devlet algısının birbirinden bağımsız düşünülemeyeceği tespit edilmiştir.



Keywords

Dede Korkut, dua, yer-su kültü, Türk kültürü, devlet algısı