ÖZBEK TÜRKÇESİNDEKİ “İNSAN VE ONUN UZUVLARI İLE İLGİLİ BİLMECELERİN” KÜLTÜRDİLBİLİMİ AÇISINDAN İNCELENMESİ
(AN INVESTIGATION OF “RIDDLES ABOUT HUMAN AND HIS PARTS” IN UZBEK TURKISH FROM THE PERSPECTIVE OF CULTORLINGUISTICS )

Yazar : Ezgioya MALKOÇ    
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.082
Sayı : 11
Sayfa : 331-336
    


Özet

Language both creates and shapes thought. It creates connections between people's past, present and future by creating verbal and written memory. Many definitions have been made to date due to these features of language, which can reveal individual and social characteristics, sometimes in terms of sound and sometimes in terms of meaning. Meaning, which is one of the components of language, can both be shaped and shaped according to the culture and thought of the society. Most of the time, the meaning values of words can vary depending on the usage style and frequency of use of the societies that use them. Mythological elements in riddles, which are a part of oral tradition, and judgments made according to various beliefs reflect the cultural structure and world of thought of that society. Since riddles are used as a means of social communication and entertainment, they give us information about the social structure of the society. In the light of this information, various determinations will be made about the cultural values and lifestyle of the society in question by examining the language structure, word choice and expression styles used in riddles about humans and their limbs in Uzbek Turkish. From these perspectives, it is thought that examining the riddles about humans and their limbs will provide rich data in terms of both linguistics and cultural anthropology. From these perspectives, it is thought that examining the riddles about humans and their limbs will provide rich data in terms of both linguistics and cultural anthropology. In this way, clues about the change in the semantic processes of the language and its social relations will be tried to be determined.



Anahtar Kelimeler

Riddle, Linguistics, Human Parts, Cultural Linguistics, Uzbek Turkish.



Abstract

Dil, düşünceyi hem oluşturur hem de biçimlendirir. Sözlü ve yazılı hafızayı oluşturarak insanların geçmiş, şimdi ve gelecekleri arasında bağlantı kurar. Kimi zaman ses, kimi zaman anlam açısından bireysel ve toplumsal özellikleri ortaya çıkarabilen dilin bu özelliklerinden dolayı bugüne kadar pek çok tanımı yapılmıştır. Dilin bileşenlerinden biri olan anlam toplumun kültür ve düşüncesine göre hem şekillenebilir hem de şekillendirilebilir. Çoğu zaman kelimelerin anlam değerleri onu kullanan toplumların kullanım şekline ve kullanım sıklığına göre değişebilmektedir. Sözlü geleneğin bir parçası olan bilmecelerde geçen mitolojik unsurlar, çeşitli inançlara göre varılan yargılar o toplumun kültürel yapısını ve düşünce dünyasını yansıtır. Bilmeceler toplumsal iletişim ve eğlence aracı olarak kullanıldığından, toplumun sosyal yapısı hakkında bize bilgiler vermektedir. Bu bilgiler ışığında Özbek Türkçesindeki insan ve onun uzuvları ile ilgili bilmecelerde kullanılan dil yapısı, sözcük seçimi ve anlatım biçimleri incelenerek söz konusu toplumun kültürel değerleri ve yaşam tarzı hakkında çeşitli tespitlerde bulunulacaktır. Bu açılardan bakıldığında insan ve onun uzuvlarıyla ilgili bilmecelerin incelenmesinin hem dilbilim hem de kültürel antropoloji açısından zengin veriler sunacağı düşünülmektedir. Bu şekilde dilin anlamsal süreçlerindeki değişime ve toplumsal ilişkilerine dair ipuçları saptanmaya çalışılacaktır.



Keywords

Bilmece, Dilbilim, İnsan Uzuvları, Kültür Dilbilim, Özbek Türkçesi.