HAYVANLAR İLE İLGİLİ İNANIŞ VE RİTÜELLER: KARABÜK ÖRNEĞİ
(Beliefs And Rituals Related To Animals: The Case Of Karabük )

Yazar : Enver KAPAĞAN  Hacı Veli BİŞKİN, Zehra KORKMAZ, Sebiye TANGAÇ  
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.038
Sayı : 11
Sayfa : 123-130
    


Özet

Nature, with all its entities, plays a crucial role in shaping human life. It is undeniable that animals, as integral parts of nature, have been of great significance since the inception of humanity. Particularly from the perspective of Turkish culture and history, it is well-known that nature and the beings within have always occupied a significant place from the past to the present. The most compelling evidence of this includes the association of Turks with the wolf, the representation of each tribe by an animal in their banners, and the inclusion of animal figures as main characters alongside humans in significant narrative forms such as epics, proverbs, legends, and folk tales, among many other characteristics. Consequently, Turks have developed various beliefs and rituals related to animals, which occupy a significant place in their socio-economic and socio-cultural lives. Some animals were feared, while others were believed to possess protective powers. These beliefs have found their way into various literary genres from fairy tales to legends, and from sagas to folk stories, as well as in many elements of folklore including folk medicine and folk calendars as beliefs and practices. This study examines the reflections of beliefs and practices related to animals, which hold a considerable importance in the lives of Turkic communities both in Anatolia and beyond, in the society of Karabük. The beliefs and practices in Karabük are analyzed under topics related to transition periods such as death and birth, supernatural beings, fertility/infertility, luck/ill luck, folk medicine, folk meteorology and calendar, and beliefs and practices related to the evil eye. The findings of the research demonstrate that the beliefs and practices related to animals, developed and perpetuated by various Turkic communities starting from Central Asia, continue in the present geography of Anatolia and the society of Karabük.



Anahtar Kelimeler

Folk Beliefs, Animal, Beliefs Related to Animals, Karabük



Abstract

Tabiat, içinde barındırdığı tüm varlıklarla insan hayatını şekillendiren önemli bir unsurdur. Özellikle tabiatın bir parçası olan hayvanların insanlığın varoluşundan beri büyük önem arz ettiği muhakkaktır. Türk kültür ve tarihi açısından da yaklaşıldığında geçmişten bugüne tabiat ve tabiattaki canlıların büyük bir yer tuttuğu bilinmektedir. Bunun en büyük kanıtları Türklerin kurt ile özdeşleşmiş olması, her boyun flamasının bir hayvan ile temsil edilmesi, destan, atasözleri, efsaneler ve halk hikayeleri gibi önemli anlatım türlerinde insanlarla birlikte baş karakter olacak düzeyde hayvan figürlerinin yer alması gibi birçok hususiyet sayılabilir. Bunlara bağlı olarak Türkler, sosyo-ekonomik ve sosyo-kültürel hayatlarında büyük yeri olan hayvanlarla ilgili olarak da çeşitli inanış ve ritüeller geliştirmişlerdir. Kimi hayvanlardan korkulmuş, kimi hayvanların koruyucu gücü olduğuna inanılmıştır. Bu inanışlar masallardan efsanelere, menkıbelerden halk hikâyelerine pek çok edebi türde kendine yer bulmakla birlikte halk hekimliğinden halk takvimine folklorun pek çok unsurunda da inanış ve uygulama olarak yer almıştır. Bu çalışmada gerek Anadolu’da gerekse Anadolu dışındaki Türk topluluklarının hayatında oldukça önemli yer tutan hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamaların Karabük toplumundaki yansımaları ele alınarak Karabük’teki inanış ve uygulamalar; geçiş dönemleri olan ölüm ve doğum ile ilgili inanış ve uygulamalar, olağanüstü varlıklar, bereket/bereketsizlik, uğur/uğursuzluk, halk hekimliği, halk meteorolojisi ve takvimi, nazarla ilgili inanış ve uygulamalarla ilgili başlıkları altında ele alınıp incelenmiştir. Araştırma bulguları, Orta Asya’dan başlamak üzere çeşitli Türk topluluklarının üretip geliştirdikleri hayvanlarla ilgili inanış ve uygulamaların günümüz Anadolu coğrafyasında ve Karabük toplumunda devam ettiğini göstermektedir.



Keywords

Halk İnanışları, Hayvan, Hayvanlarla İlgili İnanışlar, Karabük