Porto - Demo Blog 5

Absract: A. Zeki Velidi Togan (1890-1970) was a Bashkir Turk historian and Turkologist who lived before the 1917 Soviet Revolution and during the revolutionary years, and fought for the freedom and integrity of Turkestan. In addition to his scientific studies, Togan tried to explain in his various writings and conferences the policies implemented by the Soviet Union (or Russia) in order to achieve the aim of separating the Turkish communities under occupation into ethnic elements, destroying their historical roots and ties, restructuring and assimilating them from each other, both inside and outside the country. In these writings and conferences, he frequently touched upon the language policies implemented by the Soviets to achieve their goals as an important subject. Language and culture constitute the most important axis for cooperation and collaboration among Turkic states and communities. The language and culture policies implemented by the Soviet Union, one of the leading actors in the international power struggle in the 20th century, among Turkic states and communities were manifested in the form of de-identification and Russification under the concept of Soviet-style citizenship, by eliminating national identity consciousness. It is possible to establish cooperation in political, economic, military and cultural fields with different models among Turkish communities living in a very wide geography. For this, it is necessary for the subject to be included as a strong desire and will in the relevant state policies and to awaken this awareness in all social dynamics. However, depending on the international power struggles and the influence and guidance of international powers, the fact that the dominant political, religious, cultural and economic leaderships in Turkish states and communities focus their interests and goals in different directions both in their own fields and in social perception has been the biggest obstacle to the idea of “Unity in Language, Thought and Work”. The documents and research that emerged after the collapse of the Soviet Union confirm A. Zeki Velidi Togan's findings about the language and cultural policies implemented by the Soviet Union both within the Union and for neighboring and target countries.

Key words: Zeki Velidî Togan, Turkish Word, The Soviet Union, language policies, Turkish writing languages, Unity of Turkish written languages.

Öz: A. Zeki Velidî Togan (1890-1970), 1917 Sovyet Devrimi öncesini ve devrim yıllarını yaşamış, Türkistan’ın özgürlüğü ve bütünlüğü yolunda mücadele vermiş Başkurt Türkü bir tarihçi ve Türkolog’tur. Togan bilimsel çalışmaları yanında, çeşitli yazı ve konferanslarında Sovyetler Birliğinin (ya da Rusya) işgal altında tuttuğu Türk topluluklarını etnik unsurlar olarak parçalayıp tarihi kök ve bağları tahrip ederek birbirinden koparma, yeniden yapılandırma ve asimile etme amacını gerçekleştirmek için ülke içinde ve dışında uyguladığı siyaseti anlatma çabası içinde olmuştur. Bu yazı ve konferanslarında Sovyetlerin amaçlarını gerçekleştirmek için uyguladığı dil politikalarına da önemli bir konu olarak sık sık değinmiştir. Türk devlet ve toplulukları arasında işbirliği ve ortaklaşmanın gerçekleşmesi için en önemli ekseni dil ve kültür oluşturur. Uluslararası güç mücadelesinin 20. yüzyıldaki başat aktörlerinden biri olan Sovyetler Birliği’nin Türk devlet ve toplulukları arasında uyguladığı dil ve kültür politikaları milli kimlik bilincini ortadan kaldırarak Sovyet tipi vatandaşlık kavramı altında kimliksizleştirme ve Ruslaştırma şeklinde tezahür etmiştir. Çok geniş bir coğrafyada yaşayan Türk toplulukları arasında siyasi, ekonomik, askerî ve kültürel alanlarda değişik modellerle işbirlikleri gerçekleştirilmesi mümkündür. Bunun için ise konunun ilgili devlet politikalarında güçlü bir istek ve irade olarak yer alması yanında bütün toplum dinamiklerinde bu bilincin uyandırılması gereklidir. Ancak uluslararası güç mücadelelerine, uluslararası güçlerin etki ve yönlendirmelerine de bağlı olarak Türk devlet ve topluluklarındaki başat siyasi, dinî, kültürel ve ekonomik liderliklerin hem kendi alanlarındaki hem toplumsal algıdaki ilgi ve hedefleri farklı yönlere odaklamaları “Dilde, Fikirde ve İşte Birlik” düşüncesinin önündeki en büyük engel olmuştur. Sovyetler Birliğinin dağılmasından sonra konu ile ortaya çıkan belgeler, yapılan araştırmalar A. Zeki Velidî Togan’ın Sovyetler Birliğinin hem Birlik içinde hem komşu ve hedef ülkeler için uygulanan dil ve kültür politikaları hakkındaki tespitlerini doğrulamaktadır.

Anahtar Kelimeler: Zeki Velidî Togan, Türk Dünyası, Sovyetler Birliği, Dil Politikaları, Türk Yazı Dilleri, Dil Birliği