БЕКМҰРАТ УАХАТОВТЫҢ ФОЛЬКЛОРЛЫҚ ЗЕРТТЕУЛЕРІНДЕГІ ТҮРКІ ХАЛЫҚТАРЫНЫҢ АУЫЗ ӘДЕБИЕТІ ЕРЕКШЕЛІКТЕРІ
(Features of the Oral Literature of the Turkish People in the Folklore Studies of Bekmurat Uakhatov )

Yazar :  Aygerim TASHEKOVA  
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.078
Sayı : 11
Sayfa : 309-318
    


Özet

The article deals with the issue of mutual artistic connections between Kazakh and Turkish folklore heritage. The content of historical, cultural and domestic relations of Kazakh folkloristics is recognized in the totality of the features of the oral literature of the Turkic peoples and is studied in terms of poetics. The differences in the content of the old Turkic poems and later Kazakh poems and the peculiarities of national knowledge are analyzed. The problem of recognition of the B.Uakhatov as a scientist who defined the scientific principles of revealing the features of folk lyrics, systematized the genre, classified it into sub-genres, and comprehensively studied it. The main feature of the folkloristics of peoples of Turkic origin is the harmony of the theme and the integrity of the artistic worldview. At the same time, mutual artistic characteristics of the treasure of speech art of the people, which is passed from generation to generation, are recognized. The similarities and differences of the features of the Kazakh folkloristic heritage and the features of the collection are analyzed. Bekmurat Ukhatov's scientific principles and methods in the research of Turkish-language folk literature are studied.



Anahtar Kelimeler

folk oral literature, literary communication, folk poems, poetics, typology



Abstract

Аталмыш мақалада қазақ және түркі халық ауыз әдебиеті мұраларының өз ара көркемдік байланыстары туралы мәселе қарастырылады. Қазақ фольклористикасының тарихи - мәдени және тұрмыстық қарым-қатынас мазмұны түркі халықтарының ауыз әдебиеті байланыстарының ерекшеліктері тұтастығында танылып,поэтика тұрғысында зерделенеді. Көне түркі өлеңдері мен кейінгі қазақ өлеңдерінің мазмұнындағы айырмашылықтар мен ұлттық таным ерекшеліктеріне талдау жасалынады. Ең бастысы, фольклорист ғалым Бекмұрат Уахатовтың қазақ – түркі халық ауыз әдебиетін жинау мен жанрлық сипаттамасын жасаудағы еңбектеріне баға беріледі. Ғалымның халық лирикасына жататын қара өлең мен қайым өлең ерекшеліктерін танытудағы ғылыми принциптерін анықтап, жанрын алғашқы болып жүйелеген, ішкі жанрға жіктеген, әрі кешенді түрде зерттеген ғалым ретінде таныту мәселесі қойылған. Фолькорлық шығармалардың құрылысын зерттеуді қазақ халқымен туыстас түркі халықтарымен салыстырыла қарастырылып, рухани философиялық мазмұны ашылады. Түркі тектес халықтарының фольклористикасының басты ерекшелігі – тақырып үндестігі мен дүниетанымдық көркемдігінің тұтастығы. Осы ретте ұрпақтан-ұрпаққа берілетін халықтың сөз өнері қазынасының өзара көркемдік сипаттамасы танылады. Қазақ фольклористика мұрасының көркемдік айшықтары мен жиналу ерекшеліктерінің өзара ұқсастықтары мен айырмашылықтары талдауға түседі. Бекмұрат Уахатовтың түркі тілдес халық ауыз әдебиеті зерттеулеріндегі ғылыми ұстанымдар мен тәсілдері зерделенеді.



Keywords

халық ауыз әдебиеті, әдеби байланыс, халық өлеңдері, поэтика, типология