KAZAK TÜRKÇESİNDE İLK SÖZLÜKLERİN ORTAYA ÇIKMASI
(THE EMERGENCE OF THE FIRST DICTIONARIES IN KAZAKH LANGUAGE )

Yazar : Malika MUSSUROVA    
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.0151
Sayı : 11
Sayfa : 597-602
    


Özet

Abstract: Dictionaries are concrete resources that contain the vocabulary of a language in an organized manner. In this study, dictionary studies in Kazakh Language since the time when Kazakhs joined the Russian territory with Kuchuk juz were examined and evaluated. For this purpose, the study mainly focuses on two main topics. First, general information about dictionaries (the purpose and function of the dictionary) and brief information will be given about the emergence of dictionaries; Secondly, the studies will be examined whıch carried out by Russian scientists in Kazakh lands. The bilingual (Kazakh-Russian/Russian-Kazakh) dictionaries created by the Russians after their arrival in Central Asia and the process of creating these dictionaries will also be discussed. Finally, the creation and emergence of Kazakh dictionaries (monolingual) by turning the spoken language into a written language will be evaluated in Kazakh Literary Language in the late 19th and early 20th centuries.



Anahtar Kelimeler

Kazakh Language, Monolingual Dictionary, Written Language, Lexicography.



Abstract

Özet: Sözlükler, bir dilin söz varlığının derli toplu bir şekilde bulunduğu somut kaynaklardır. Bu çalışmada, Kazakların Küçük cüz’le beraber Rus topraklarına katılması döneminden itibaren Kazak Türkçesindeki yapılan sözlük çalışmaları incelenmiş ve değerlendirilmiştir. Bu amaçla yazıda ağırlıklı olarak iki ana konu üzerinde durulmaktadır. İlk olarak sözlükler hakkında genel bilgiler (sözlüğün amacı ve vazifesi) ve sözlüklerin ortaya çıkmasıyla ilgili kısa bilgi verilecektir; ikinci olarak Kazak topraklarında Rus bilim adamlarının yapmış olduğu çalışmalar incelenecektir. Rusların Orta Asya’ya gelmesiyle ortaya koydukları iki dilli (Kazakça-Rusça/Rusça-Kazakça) sözlükler ve bu sözlüklerin oluşturulma süreci de ele alınacaktır. Son olarak XIX.yüzyılın sonları ile XX.yüzyılın başlarında Kazak Edebi Türkçesinde konuşma dilinin yazı dili haline getirilmesiyle Kazakça sözlüklerin (tekdilli) oluşturulması ve ortaya çıkması değerlendirilecektir.



Keywords

Kazak Türkçesi, Tekdilli Sözlük, Yazı Dili, Sözlükçülük.