ҚАЗАҚ ЭКОНОМИКАЛЫҚ САНАСЫ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТІЛДЕГІ РЕПРЕЗЕНТАНТТАРЫ
(Kazakh Economic Consciousness and Its Representatives in the Language )

Yazar : Akmaral PİYAZBAYEVA    
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.1.2024.0283
Sayı : 11
Sayfa : 1269-1276
    


Özet

Currently, there is no member of society who does not participate in economic relations. It is clear that each is a producer, consumer, organizer, seller, tenant, that is, everything is a business entity, and therefore a person cannot exist in the economic subconscious. The consciousness of any nation is not an indivisible whole, but has its own integral components in the core of the consciousness of the nation. National consciousness necessarily consists of linguistic, historical, political, economic, legal, aesthetic, pedagogical consciousness. All these components form the national consciousness. Where there is a national consciousness, there is a nation. Therefore, in order for the Kazakh nation to exist, for the Kazakh nation to be viable, for it to become a full member of the global community, these elements in its national consciousness must be fully developed equally. All scientists, along with philosophers, unanimously say that language is a universal tool for the development of the components of national consciousness, because it is the lexical layer that is the most powerful language that reflects the ongoing transformation in economic consciousness. Changes in the lexical layer occur faster, than changes in the other layer. Indicates a quick reaction to external events, news. The expression of consciousness is systematically represented in language, and these representations are universal in nature. Potential consumers of the study are the Committee on language policy of the Ministry of education and science of the Republic of Kazakhstan, the National Security Committee of the Republic of Kazakhstan "Atameken", linguists, sociolinguists, linguoeconomists, undergraduates and doctoral students, as well as politicians and journalists, top managers, sociologists.



Anahtar Kelimeler

Economic consciousness, transformation of economic consciousness, representatives of economic consciousness in the language, Economic consciousness of the Kazakh nation.



Abstract

Қазіргі кезде экономикалық қатынастарға қатыспайтын қоғам мүшесі жоқ. Әрқайсысы өндіруші, тұтынушы, ұйымдастырушы, сатушы, жалдаушы, яғни бәрі шаруашылық жүргізуші субъект, демек адам экономикалық санадан тыс өмір сүре алмайтыны анық. Кез келген ұлттың санасы ол бөлінбейтін тұтас дүние емес, ұлт санасының ядросында өзінің ажырамас компоненттері болады. Ұлттық сана міндетті түрде тілдік, тарихи, саяси, экономикалық, құқықтық, эстетикалық, педагогикалық саналардан тұрады. Осы компонеттердің барлығы да ұлттық сананы қалыптастырады. Ұлттық сана бар жерде ұлт болады. Демек, қазақ ұлты бар болуы үшін, қазақ ұлты өміршең болу үшін, жаһанияттың толық мүшесі болуы үшін оның ұлттық санасындағы осы элементтер толық бірдей дамуы керек. Ұлттық сананың компоненттерін дамытудың әмбебап құралы – тіл екенін философтармен қатар барлық ғалымдар бірауыздан айтып отыр, себебі экономикалық санадағы болып жатқан трансформацияны көрсететін ең бір мықты тілдің қабаты ол – лексикалық қабат. Лексикалық қабаттағы өзгерістер басқа қабаттағы өзгерістерге қарағанда жылдам, тез жүреді. Сыртқы болып жатқан құбылыстарға, жаңалықтарға тез реакция білдіреді. Сананың көрінісі тілде жүйелі түрде репрезенттеледі және бұл репрезенттер әмбебап сипатта болады. Зерттеудің әлеуетті тұтынушылары – ҚР БҒМ Тіл саясаты комитеті, «Атамекен» ҚР ҰҚП, лингвистер, социолингвистер, лингвоэкономистер, магистранттар мен докторанттар, сонымен қатар саясаткерлер мен журналистер, топ-менеджерлер, социологтар.



Keywords

экономикалық сана, экономикалық сана трансформациясы, экономикалық сананың тілдегі репрезентанттары, қазақ ұлтының экономикалық санасы