Ali Şîr Nevaî’nin Nesim-ül Huldu
(Ali Şir Nevai's "Nesim-ül Huld" )

Yazar : Label    Label
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.080
Sayı : 11
Sayfa : 319-330
    


Özet

Ali Şir Nevai's "Nesim-ül Huld" Ali Şir Nevai's stand-alone work, the ode "Nesim-ül Huld," is a response to the ode of Hâkânî-i Şirvânî, which in some sources is referred to as "Bahrü’l-Ebrâr," and in others as "Mirat-ül Sefa." Hâkânî-i Şirvânî, a poet known for his panegyrics in his odes, gained fame with his praise, but after losing his family members, he experienced a spiritual trauma that led him to renounce praising altogether. Following this spiritual trauma, Hâkânî, in his art and poetry, expressed a rupture and a new understanding, which he encapsulated in "Bahrü’l-Ebrâr." Despite being an ode, "Bahrü’l-Ebrâr" contains a structure that does not align with any element of the classical ode. Hâkânî, from the perspective of his heart, imagines a school environment where his heart is a teacher and his mind and intellect are students. Through this construct, he aims to reach the mysteries of existence and truth based on his heart. When he looks at life through this newfound consciousness, Hâkânî replaces praise with an understanding of the transience of the world. He believes that those who are captivated by the false promises and pleasures of the world are simple individuals chasing after greed and interests. In this work, Hâkânî addresses the impediment that contact with the world poses to spiritual elevation and suggests that spiritual growth will occur only after resolving this issue. Thus, he emphasizes the necessity of living life simply like a dervish and purging the heart of greed and the mind of worldly thoughts. This work by Hâkânî was highly regarded after his death, and it was considered to contain a new consciousness and understanding. Various poets from the Islamic world wrote responses to this work. One of the poets who responded to him was Ali Şir Nevai. Ali Şir Nevai wrote a response to Hâkânî's pioneering ode under the title "Nesim-ül Huld." Responding in the same meter and rhyme scheme, Ali Şir Nevai crafted a response, also known as "Şınıye," paralleling Hâkânî's construct of a school where the master of intellect and the teacher of love are seen as instructors in a primary school, and the wheel of fate continues to turn for their education. In this school, unlike others, the education of meaning, or irfani education, is provided. This meaning, or irfani education, will guide intellect and love to the desired level of maturity. This paper will focus on the thematic structure of Ali Şir Nevai's work and compare it with Hâkânî's work, highlighting the similarities and differences between these two poets.



Anahtar Kelimeler

Hâkânî-i Şirvânî, Bahrü’l-Ebrâr, Ali Şîr Nevaî, Nesim-ül Huld



Abstract

Ali Şîr Nevaî’nin Nesim-ül Huldu Ali Şîr Nevaî’nin Nesim-ül Huld adlı müstakil bir eser olan kasidesi Hâkânî-i Şirvânînin kimi kaynaklarda Bahrü’l-Ebrâr kimi kaynaklarda ise Mirat-ül Sefa olarak belirtilen kasidesine naziredir. Bir kaside şairi olan Hâkânî-i Şirvânî kasidelerindeki methiyeleriyle zamanında ün kazanmış bir şairdir onun aile bireylerini kaybettikten sonra yaşadığı ruhsal travma gönlünde övmeye dair her şeyi tasfiye etmiş ve Hâkânî bu ruhsal travmadan sonra onun sanat ve şiirlerinde bir kırılmayı ve yeni bir idrak biçimini ifade eden Bahrü’l-Ebrâr’ı kaleme almıştır. Bahrü’l-Ebrâr bir kaside olmasına karşın klasik kasidenin hiç bir unsuruyla bağdaşmayan bir dizge içerir Hâkânî-i gönlünün bir şeyh, akıl ve fikrinin de bu şeyhin önünde bir öğrenci gibi durduğu bir okul ortamı kurgulayarak kendi gönlünden hareketle varlık ve hakikatin sırlarına ulaşmak ister ulaştığı bu yeni bilinçle hayata baktığında Hâkânî de dünyanın faniliğine dair bir anlayış methiyenin yerine geçmiş olur. Bu hayatta her şey boş geçici ve fânidir bu dünyanın sahte vaat ve lezzetlerine kuvvetli bir şekilde kapılmış halde bulunanlar hırs ve çıkarlarının peşinde koşan basit insanlardır. Hâkânî bu eserde dünya ile temasın insanın manevi yükselişine engel olduğunu ele alır ve ruhsal tekâmülün bu problemin çözümünden sonra oluşacağını söyler bunun için de hayatı sade bir derviş gibi yaşamalı gönlü hırs ve tamahlardan zihni de dünyaya ilişkin fikirlerden temizlemenin gerekliliği üzerinde durulur. Hâkânî’nin bu eseri kendisinden sonra çok önemli bulunmuş ve yeni bir bilinç ve idrak sıçraması ihtiva eden bu esere İslam coğrafyasındaki muhtelif şairler tarafından nazireler yazılmıştır. Ona nazire yazan şairlerden birisi de Ali Şîr Nevaî’dir. Ali Şîr Nevaî, Hâkânî’nin adı geçen öncü kasidesine Nesim-ül Huld adıyla bir nazire yazmıştır. Hâkânî’nin kafiyenin son harfi itibariyle Şınıye Kasidesi olarak da bilinen bu eserine Ali Şîr Nevaî de yine aynı vezin ve kafiyeyle bir Şınıye ile cevap vermiştir. Ali Şîr Nevaî’nin eseri de yine Hâkânî’nin kurgusuna paralel olarak akıl piri ve aşk muallimini bir ilk mektepte öğrenci olarak ele alır ve onların eğitimleri için felek çarkı dönmeye devam eder. Bu okulda diğer okullardan farklı olarak mana eğitimi verilmektedir işte bu mana yani irfani eğitim akıl ve aşkı yeni bir bilinçle eğiterek onları istenen olgunluk düzeyine götürecektir. Bu bildiride Ali Şîr Nevaî’nin eserindeki fikirler dizgesi üzerine durularak Hâkânî’nin eseriyle kıyası yapılacak ve bu iki şairin benzeyen ve ayrılan yönleri üzerine durulacaktır.



Keywords

Hâkânî-i Şirvânî , Bahrü’l-Ebrâr, Ali Şîr Nevaî , Nesim-ül Huld