TÜRKDİLLİ ÖLKƏLƏRDƏ İXRAC SƏBƏTİNİN MƏHDUD MÜXTƏLİFLİYİNİN İM İNDEKSİ ƏSASINDA TƏHLİLİ
(Analysis of the Diversity of Export Basket in Turkish – Speaking Countries Based on EC Index )

Yazar : Pervin VERDİYEVA    
Türü :
Baskı Yılı : 2024 / DOI :10.30546/100981.2024.032
Sayı : 11
Sayfa : 99-106
    


Özet

Müasir dünyamızda iqtisadi inkişaf eyni çeşiddə əmtəə və xidmətlərin artan kəmiyyətlə istehsalı ilə deyil, davamlı təkmilləşmə prosesi əsasında daha mürəkkəb və keyfiyyətli məhsul istehsalı ilə xarakterizə olunan prosesə çevrilmişdir. Bazarların mürəkkəblik dərəcəsi artdıqca, iqtisadi təfəkkür paradiqmasının da dəyişdirilməsinə ehtiyac yaranır. Ölkənin ixrac səbətinin quruluşu və müxtəlifliyi iqtisadi inkişaf səviyyəsini əks etdirən mühüm göstəricilərdən hesab olunur. Harvard universitetinin professorları D.Rodrik, J.Hvanq və R.Hausman tərəfindən 2005 - ci ildən etibarən ölkələrin iqtisadi inkişaf səviyyəsini, ixrac səbətinin mürəkkəbliyi əsasında ölçə bilən “İqtisadi Mürəkkəblik İndeksi (İMİ)” irəli sürülmüşdür. İMİ ölkənin rəqabət qabiliyyəti və ixrac imkanlarının keyfiyyətini ölçməyə yönəlmiş müasir yanaşma kimi davamlı və dayanıqlı iqtisadi inkişaf üçün ixracın şaxələndirilməsini və innovasiyaları təşviq edən siyasətlərin həyata keçirilməsini dəstəkləyir. Bu məqalədə eyni dili və mədəni tarixi paylaşan Türkdilli ölkələrin iqtisadi inkişaf və qlobal bazarlarda qarşılıqlı əlaqələrinin qiymətləndirilməsi məqsədilə ixrac səbətinin müxtəlifliyi araşdırılmışdır. Bu məqsədlə hər bir ölkənin ixrac səbətinin şaxələnmə dərəcəsini əks etdirən İM indeksindən istifadə edilmişdir. Ötən illər üzrə Türkdilli ölkələrin İM indeksinin təhlili əsasında müəyyən olunmuşdur ki, ixrac səbətində bilik və bacarıqlara əsaslanan məhsul və xidmətlərin üstünlük təşkil etdiyi ölkələr, daha dar və daha az çeşiddə məhsullar ixrac edən ölkələrə nisbətən daha rəqabətli və dayanıqlı hesab olunur.



Anahtar Kelimeler

Türkdilli ölkələr, İMİ, ixrac səbəti, məhdud müxtəliflik, iqtisadi inkişaf



Abstract

In our modern world, economic development has become a process characterized not by the production of the same variety of goods and services in increasing quantities, but by the production of more complex and quality products based on the process of continuous improvement. As the degree of complexity of markets increases, there is a need to change the paradigm of economic thinking. The structure and diversity of the country's export basket is considered one of the important indicators reflecting the level of economic development. Harvard University professors D. Rodrik, J. Hwang and R. Hausman have proposed "Economic Complexity Index (ECI)" since 2005, which can measure the level of economic development of countries based on the complexity of the export basket. IMI supports the implementation of policies that promote export diversification and innovation for sustainable and sustainable economic development as a modern approach aimed at measuring the country's competitiveness and the quality of export opportunities. In this article, the diversity of the export basket of the Turkic-speaking countries that share the same language and cultural history was examined in order to evaluate their economic development and mutual relations in the global markets. For this purpose, the IM index, which reflects the degree of diversification of each country's export basket, was used. Based on the analysis of the IP index of Turkic-speaking countries for the past years, it was determined that the countries whose export basket is dominated by products and services based on knowledge and skills are considered more competitive and stable than the countries that export a narrower and smaller variety of products.



Keywords

Turkic-speaking countries, IMI, export basket, limited diversity, economic development