Bu bildirinin amacı Uygur Türklerinden derlenen destanlarda Uygur etnoniminin ve Uygurların vatanı Doğu Türkistan’ın nasıl işlendiğini ortaya koymaktır. Destanlar bir halkın geçmişinden günümüze aktarılan kapsamlı kültür malzemeleridir. Destanların geçmişi ne kadar derin olursa olsun yüzyıllar boyunca gerçekleşen değişim ve dönüşümlere rağmen destanın yaratıldığı döneme dair izler bir katman olarak kendini belli etmektedir. Bu sebeple Uygur kimliğinin ve Doğu Türkistan’ın bölgede Türklüğünün anlatılarındaki görünürlüğünün incelenmesi için destanlar tercih edilmiştir. Bildiride Uygurlar arasında popüler olan ve öne çıkan yedi destan ele alınmıştır. Bunlar, Emir Göroğlu, Boz Yiğit, Gülendem, Naziğim, Kamerşah ile Şemsicanan, Hörlika ile Hemracan ve Yusuf ve Ahmed destanlarıdır. Emir Göroğlu Destanında Doğu Türkistan’a dair bir yerleşim ismi geçmemekte ve destanda Uygurlardan hiç bahsedilmemektedir. Gülen dem Destanında ise hem Uygur etnonimi hem de Doğu Türkistan coğrafyası tarihi olaylarla tutarlı bir kurgu içinde yer almaktadır. Naziğim Destanı’nda anlatılan olaylar yakın dönem Doğu Türkistan tarihiyle ilgilidir. Bu sebeple Uygur adı ve Doğu Türkistan’a dair yerleşim yerleri oldukça belirgindir. Kamerşah ile Şemsicanan Destanında ne Uygur ne de başka bir halkın adı geçmemekte, Doğu Türkistan’a dair bir yer adına herhangi bir atıf yapılmamaktadır. Yine Hörlika ile Hemracan Destanında da Uygur halkına dair herhangi bir ifade yoktur. Destanda Doğu Türkistan’a dair yalnızca Kongur Dağı (ya da Karonggu Dağı)gibi bazı coğrafi adlara değinilmiştir. Yusuf ve Ahmed Destanı’nda da Uygur etnonimine hiç yer verilmemişken yer verilen toponimler arasında Kaşgar, Aksu, Hoten gibi Doğu Türkistan’a ait şehirlere değinilmektedir. Araştırmamızda, destanlarda Uygur etnonimine ve Doğu Türkistan coğrafyasına yapılan atıfların değişkenliğinin nedenleri üzerine düşüncelerimize yer verilmiştir. Araştırmada metin analizi yöntemi kullanılmıştır.
Doğu Türkistan, Uygurlar, Destan, Göç.