Kırgız sözlü edebiyatının en önemli mirası olan “Manas” destanında, Kırgızların tarihi, toplumsal yapısı, dünyaya bakış açısı, yaşam anlayışı, inançları, gelenek görenekleri ve diğer birçok kültürel değerleri ile ilgili oldukça zengin ve önemli bilgiler yer almaktadır. Destan üzerine bugüne kadar yapılan bilimsel araştırmalarda bu bilgiler çeşitli yönlerden ele alınmış olup yalnız Kırgızlarla ilgili değil genel Türk ve Moğol halklarının geçmişine, kültür ve dillerinin tarihine ışık tutan önemli sonuçlar elde edilmiştir. Araştırıcıların dikkatlerini çeken ilginç konulardan biri de destandaki halk hekimliği geleneğidir. Elbette ki, dünyadaki diğer toplumlar gibi Kırgızlar da modern tıbbın gelişimine kadar bütün canlı varlıklarda görülen hastalıkların tedavisinde asırlardır nesilden nesle aktarıla gelen geleneksel tedavi yöntemlerini, bilgi ve birikimlerini, yaşadıkları bölgelerin coğrafi koşulları ve mevcut imkanlarını kullanmışlardır. Bu durum destana oldukça ayrıntılı bir şekilde yansımıştır. Kırgızların özellikle çeşitli bitkilerden, minerallerden, evcil ve yabani hayvanların organlarından elde ettikleri apiyim, apı, ebep, kırma kızıl darı, meer çöp, mumiya, sebep, uulcan, üpü vd. gibi en eski ilaçlarının adları “Manas” destanında sık geçmekte olup Kırgız halk hekimliği terminolojisinin tarihsel gelişim sürecine de ışık tutmaktadır. Destanda çeşitli tedavi malzemelerinin yanı sıra hastayı tedavi esnasında kullanılan bazı araç-gereçlerin adlarına da rastlanmıştır. Bu araç-gereçlerin önemli bir kısmının savaş meydanlarında yaralanmalardan kaynaklanan çeşitli hastalıkların tedavisinde kullanılan ve çağın imkanlarına göre geliştirilen cerrahi araç-gereçler olduğu anlaşılmaktadır. Destanda geçen bu araç-gereç adlarının henüz ayrıntılı bir şekilde dilbilimsel açıdan ele alınmadığı görülmektedir. Bildirimizde bu eksikliğin giderilmesine katkıda bulunmak amacıyla söz konusu destanda geçen tintüür, aştar, şimşüür, şak-şak gibi cerrahi araç-gereç adları ele alınacak olup bu sözcüklerin kökeni ve kullanım şekilleri art zamanlı ve eş zamanlı araştırma yöntemiyle ayrıntılı olarak incelenecektir. Bu tür bir çalışmanın Türk dilinin köken bilgisiyle ilgili sorunların giderilmesine, genel Türk halk hekimliği terimlerinin tarihsel gelişim sürecinin aydınlatılmasına katkı sağlayacağı düşüncesindeyim.
Manas destanı, Kırgız halk hekimliği, cerrahi araç-gereç adları.