Abstract


The Most Used Methods in the Formation of Traditional Game Names in Kyrgyz Language

Geleneksel oyunlar, bir milletin dili, tarihi, yaşam tarzı, karakteri, inanç ve düşünceleri ile ilgili değerlere göre şekillenmiş, bu nedenle kültür taşıyıcı, eğitici, öğretici vb. gibi pek çok özellikleri olan ve nesilden nesle aktarılarak günümüze kadar ulaşmış eğlenceli etkinliklerdir. Bu kültürel değerler tabiatı gereği pek çok bilim dalını ilgilendirmektedir. Ancak bugüne kadar geleneksel oyunlarla ilgili çalışmalar daha çok halk bilimciler ve eğitim bilimciler tarafından ele alınmıştır. Hâlbuki dilimizin söz varlığıyla ilgili kaynaklarda yüzlerce oyun adına, binlerce oyunlarla ilgili sözcüklere rastlamak mümkündür. Bu durum Türkçenin bütün dil ve ağızları için geçerlidir. Ayrıca bazı oyun adları ve oyun malzemeleriyle ilgili sözcükler, ait olduğu oyunların tarihi kadar eskidir ve zamana direnerek yüzyılları aşıp günümüze erişme yeteneğini göstermiş sözcüklerdir. Bu sözcükler aynı zamanda oyunlara uzun tarihî süreç boyunca var olma özelliği ve süreklilik de kazandırmıştır. Dolayısıyla bu tür sözcüklerin yapı, anlam ve kökenlerinin araştırılması dil ve kültürümüzün tarihsel gelişim sürecinin aydınlatılması açısından büyük önem arz etmektedir. Ne var ki, bu konuyla ilgili dil çalışmaları henüz yolun başında sayılır. Bu eksiğin giderilmesine katkı sağlamak amacıyla uzun zamandır üzerinde yoğunlaşarak elde etmiş olduğum Kırgızcadaki geleneksel oyun adlarıyla ilgili bilgi ve birikimimi çeşitli formatlarda bilim çevreleriyle paylaşıyorum. Bilindiği üzere kadim ve kurumlaşmış geleneksel Türk oyunlarının önemli bir kısmı Kırgızlarda bugün de varlığını ve önemini korumaktadır. Bu bildiride konu Kırgızcadaki geleneksel oyun adlarının yapısıyla ilişkili olup bu terimlerin oluşumunda en çok başvurulan yöntemler ve tercih edilen dilsel malzemeler ele alınacaktır. Burada ayrıca oyun adlarının tabiatını anlamak için bu sözcüklerin oluşumuna vesile olan dil dışı etmenlerin tespit edilmesi ve söz konusu oyun adlarının bu etmenlerle ilişkisinin belirlenmesi gerektiği de vurgulanacaktır. Böyle bir çalışmanın gerek Türk kültür değerlerinden olan geleneksel oyunlarla ilgili verilerin dilsel boyutuna araştırmacıların dikkatini çekmek, gerek Türkçedeki kelime yapımı yöntemleriyle ilgili bazı meselelerin çözüme kavuşturulmasına katkı sağlamak açısından yararlı olacağı kanaatindeyim.



Keywords

geleneksel oyun adları, Kırgızca, kelime yapımı yöntemleri


Kaynakça