Anadolu tasavvufunu besleyen manevî damarlardan biri Azerbaycan’da gelişen tasavvufî hayattır. Bu bölgedeki tasavvufî hayatın öne çıkan unsurları arasında Halvetiyye tarikatını zikretmemiz mümkündür. Azerbaycan’da Halvetîliğin ortaya çıkışı kabri bu bölgede bulunan Pîr Ömer Halvetî’ye (ö. 750/1349) dayandırılmıştır. Pîr Ömer Halvetî müridleri ve halifeleri vasıtasıyla tarikatın Azerbaycan’da kurulmasını, ayrıca Anadolu başta olmak üzere Balkanlar, Suriye, Mısır, Kuzey Afrika ve Güney Asya gibi pek çok bölgeye yayılmasını sağlamıştır. Tarîkatın ikinci pîri Seyyid Yahyâ-yı Şirvânî, Şirvânî’nin şeyhi Sadreddîn-i Hiyâvî, Ahî Mîrem Halvetî, İbrahim-i Şirvânî ve İzzeddin Türkmânî Halvetîliği Azerbaycan’da temsil eden şeyhlerden bazılarıdır. Bu çalışmamızda Azerbaycan’da doğan, yaşayan veya bu bölgede medfun bulunan Halvetî şeyhlerinin tanıtılması amaçlanmıştır. Bu hususta büyük ölçüde Halvetî tabakât yazarlarından Mahmud Cemaleddin el-Hulvî’nin (ö. 1064/1654) kaleme aldığı Lemazât-ı Hulviyye ez Lemeât-ı Ulviyye adlı eserinden faydalanılmıştır.
Tasavvuf, Azerbaycan, Halvetîlik, el-Hulvî, Lemazât-ı Hulviyye.